Абый дьоно-сэргэтэ туһалаах көрсүһүүттэн улаханнык сэргэхсийдилэр. Ол курдук, бу күннэргэ ХИФУ наука үлэлэригэр проректора, учуонай К.К.Бурцев кэлэн барда. Кини сырыыта Россиятааҕы Наукалар академиялара Саха сирин кэлим научнай-чинчийэр экспедицияларын бырайыактарын кытта сибээстээх.
Билэрбит курдук, үйэ анараатыгар саха саарыннарын туруорсууларынан киин дойдулар аатырбыт учуонайдара биҺиги кыраайбыт олоҕун-дьаҺаҕын туох баар эйгэтин хабан ымпыгар-чымпыгар тиийэ үөрэппиттэрэ. Өссө сайдыы суолун оҥкулларын ыйан-кэрдэн биэртэрэ. Бүгүҥҥү РНА научнай-чинчийэр экспедицията республика ол кэмтэн тугу ситиспитин уонна билигин ханнык хайысхаҕа уутуйан-хаардыйан үлэлиэхтээҕин чопчулуоҕа. Манна соҕурууҥҥу суон сурахтаахтары кытта бэйэлээх бэйэбит учуонайдарбыт – РНА Сибиирдээҕи отделениетын Саха сиринээҕи научнай кииниттэн уонна ХИФУ-тан о.д.а. наука тэрилтэлэриттэн биир ситимҥэ үлэлэҺиэхтэрэ. Чинчийэр үлэ хас да түҺүмэхтээх, биир сылынан эрэ муҥурдаммат, үбүлээҺинэ федеральнай уонна региональнай. Урутаан быҺаардахха, федеральнай үбүлээҺиҥҥэ научнай тэрилтэ эрэ барыта тиксибэт, улахан ааттаах-суоллаах хамыыһыйаҕа куонкуруһу ааҺыахха наада. Үөрүөхпүт иҺин, биҺиги университеппыт 37 бырайыагы куонкуруска кыайда, федеральнай киинтэн үбүлэнэр буолла.
Проректор Константин Константинович көрсүһүүгэ маннык кэпсээтэ:
—Университет ректора Евгения Исаевна проректорскай-преподавательскай састаапка бырайыатары олохтоохтук оҥорорго булгруйбат сыалы-соругу туруорбутун толордубут диэххэ наада. Бырайыактар 5 хайысхалаахтар экономикаҕа оҥорон таҺаарар күүстэртэн саҕалаан дьон өйүн-санаатын туругар, кыыл-сүөл, көтөр-сүүрэр биистэрин арааҺыгар тиийэ чинчийиллиэхтээх. Үлэ хабар ыыра олус киэҥин таҺынан, сүрдээх интэриэҺинэй, ааспыты эргиллэн көрөр уонна инникини анаарар, быҺаарар оруоллаах. Ол инниттэн университет учуонайдара республика улуустарынан куратордыыр буоллубут. Михэ Уус Алдан, Уус Майа, Булуҥ уонна Абый оройуоннара тигистилэр. Кинилэри кытта бииргэ үлэлииргэ дуогабар түҺэристибит, оройуон салалталарыгар экспедиция хайысхаларынан кинилэртэн туох ирдэнэрин билиҺиннэрэбит. Быһаардахха, тэрилтэлэр чинчийэр ыытынньыктары тутаат, болдьоҕор хаачыстыбалаахтык толоруохтаахтар, хоруйдар чуолкай буолуохтаахтар. Манна салалтаны, үлэ коллективтарын, оскуола үлэҺиттэрин кытта көрүстүм уонна олохтоохтор сэргэхтэрин, аҺаҕастарын бэлиэтии көрдүм. Бу иннигэр аҕай Булуҥҥа сылдьан кэлбитим. Уопсайынан, хоту олох уустуктардааҕын да иҺин, нэҺилиэнньэ тулуурдааҕын уонна үчүгэйгэ дьулуурдааҕын тоҺоҕолуубун. Онон биҺигиттэн кэлэр матырыйаалларга эһигиттэн үрдүк эппиэтинэстээх сыҺыан олохтоноругар саарбахтааҺын суох. Аны университет күннээҕи үлэтигэр тохтуом. ЭҺигиттэн, Абыйтан, 107 студент күнүскү үөрэххэ уонна кэтэхтэн үөрэнэр. Университет иҺинэн колледжка 6 оҕо орто үөрэххэ киирбитэ. Хотулары уопсай дьиэнэн хаачыйыыга болҕомтону инники күөҥҥэ тутабыт. ЭҺиги да билэ сылдьаҕыт, ХИФУ уопсай национальнай рейтиннэр түмүктэринэн көдьүүстээх үрдүк үөрэх кыһалар ахсааннарыттан тахсыбат. Бүтүн Россиятааҕы норуоттар икки ардыларынааҕы студеннар олимпиадаларыгар эмиэ бастакыларга сылдьабыт. Элбэхтэн аҕыйаҕы ааттаатахха, медицинаҕа, физикаҕа, математикаҕа о.д.а. субу иккис миэстэлэннибит. Үлэлээн истэх аайы быҺаарыыны эрэйэр боппуруостар күөрэйэллэр, оннук да буолуохтаах. Сыллата юристарга, экономистарга куонкурус улаата турар. Аны туран бу идэлэргэ үлэ миэстэтин рыногар наадыйыы суоҕун кэриэтэ буолла. Ол иҺин сорох ыччат дипломнаах сылдьан, үлэ булбата кырдьык. Бачча улахан куокурустаах институту, факультеты хайдах да күүс өттүнэн миэстэҕитин сарбыйыҥ дэниллибэт. Аны биир өттүнэн ыччат идэни таларыгар быраабы күөмчүлээҺин суох буолуохтаах. Билэҕит, оройуоннартан, куораттартан тус сыаллаах үөрэххэ (целевое напрвление) студеннары ылабыт. Баары баарынан эттэххэ, манна ардыгар саарбах көстүүлэр баалларыгар мэлдьэһии суох. Үөрэнэн бүтэрбиттэргэ дуогабардаах сирдэригэр араас биричиинэнэн барбат буолаллар. Онон манныкка туорайдаҺар дьаҺаллары толкуйдуурга сөп диэн ааҕынабыт. Оттон оройуон үөрэххэ ыытар кандидатуратын, бу студент специалист буоллаҕына кэлэн дьиҥ чахчы биҺиэхэ үлэлиэҕэ диэбитин эрэ ыытыахтаах. Кэлэр сылтан төлөбүрдээх үөрэх сууматыгар, улаатар өттүгэр уларыйыы киириэхтээх. Бу студеннар олорор уопсай дьиэлэрин төлөбүрүн эмиэ таарыйар. Холобур, сылга уопсай дьиэлэргэ төлөбүрэ 300 мөл. солк. тахса, ону аахсыбакка студеннары удамыр сыанаҕа олордубуппут, оттон билигин ол кыаллыбат буолла.
Түмүккэ, эһигини барыгытын кэлэн иҺэр Саҥа дьылынан эҕэрдэлиибин. Оҕолоргут, ыччаттаргыт сайдыы кынатыгар олорсон, үрдүккэ көттүннэр. Төрөөбүт Абыйдарын сырдыгынан уонна үчүгэйинэн эрэ ааттаттыннар!