Уус Алдан улууһун тыатын хаһаайыстыбатын управлениетын начальнига Николай Сивцев иһитиннэрбитинэн, быйыл улууска от хампаанньата эмиэ бэрт ыарахан усулуобуйаҕа ыытыллыаҕа. Улуус баһылыга Алексей Федотов нэһилиэк салайааччыларын, эппиэттээх үлэһиттэри кытта мунньах ыытта.
Николай Сивцев этэринэн, миэстэҕэ 24 790 тонна оту бэлэмниэххэ сөп. «Маны таһынан, 1896 тонна кур оттоохпут. Аһыҥаны утары эмтээһини ыыттыбыт. Күнү-дьылы билгэлээччилэр от ыйын маҥнайгы күннэригэр ардах түһэрин эрэннэрбиттэрэ даҕаны, түспэтэ. Онон балаһыанньа уустугурда, сир-дойду куурда-хатта. Өлтөх, Курбуһах, Байаҕантай, Тиит Арыы, Бээрийэ үрэхтэр сүнньүлэрин кэрийдибит даҕаны, киһи астынар үүнүүтүн көрбөтүбүт», — диэтэ кини.
Эппиэттээх үлэһиттэр бу күннэргэ өрүс арыыларын кэрийиэхтэрэ. Техника уматыгынан балачча хааччыллыы барбыт, “Туймаада-нефть” хампаанньаны кытары үүт суотугар алтынньыга диэри иэс биэрэллэригэр дуогабар түһэрсиллибит.
Бу күннэргэ отчуттар ходуһаларыгар маассабайдык тэринэн тахсан эрэллэр. Күн бүгүн чааһынайдар 69 тонна бастакы хотуур отун кыбыыларыгар тиэннилэр. Таатталар 500 тонна оту оттуурга, Кэбээйилэр миэстэҕэ оттоон биэрэргэ сөбүлэспиттэр.
Улуус баһылыга Алексей Федотов: “Быйыл өтөр-наар буолбатах кураан күннэр тураннар, от үүнүүтэ быстар мөлтөх. Нэһилиэктэргэ оччо-бачча тонна оту ылыам, бэлэмниэм диир баһылык баара көстүбэт. Дьэ, ол иһин миэстэттэн былааннаах оппутун хайдах да булунар кыахпыт суох. Иитиэхтээх ынах сүөһүбүтүн, сылгыбытын ааҕынан көрөн, нэһилиэктэр баһылыктара түһэрбит отчуоттарыгар олоҕуран, 29 тыһыынча тонна оту булуннахпытына, кыстыгы туоруохпутун, сыл тахсыахпытын сөп. Окко ордук дьиксиниилээх балаһыанньа Курбуһах, Өлтөх, Бэрт Ууһун, Суотту нэһилиэктэригэр таҕыста. Манна миэстэттэн отторун 50-ча эрэ бырыһыанын булунар кыахтаахтар. Онон улууспут иһигэр мобильнай биригээдэлэри тэрийэн, оттооһуну күргүөмнээхтик саҕалыахпытын наада. От хампаанньатыгар мобильнай биригээдэлэри тэрийиигэ, көһүүгэ тыа хаһаайыстыбатын министерствотын, правительство өттүттэн көмө суох буоларын иһитиннэрбиттэрэ, онон бэйэбит күүспүтүгэр, сатабылбытыгар эрэниэхтээхпит”, – диэн эттэ.
Курбуһах нэһилиэгин баһылыга Гаврил Бурнашев: “Курбуһахтар курааннаан олоробут. Уһуннук ардах түспэккэ, үрэхтэрбит, алаастарбыт үүнүүлэрэ быстар мөлтөх. Оттуур сирдэрбитин сирийэн көрдүбүт. Муҥутаан оттоотохпутуна, миэстэттэн былаан 50% эрэ булунуохпутун сөп. Онон мобильнай биригээдэни хайдах да тэрийдэхпитинэ сатанар. Билиҥҥи туругунан, түөрт биригээдэни тэрийэр санаалаахпыт. ГСМ-ы миэстэҕэ атыылааһыны олохтоотубут. Улуус тас өттүгэр көһөн оттуур кыахпыт суох. Сиэмэ, фураж атыылаһыытыгар көмөлөһөргүт буоллар”, – диэн былааныттан билиһиннэрдэ, көмө көрдөөтө.
Салгыы эмиэ курааннаабыт сирдээх-уоттаах Бэрт Ууһун нэһилиэгин баһылыга Юрий Колодезников санаатын бу курдук эттэ: “Биһиги алаастарбыт үүнүүлэрэ курааҥҥа улаханнык оҕустарааччылар. Ходуһаларбын үөһэттэн-алларааҕа диэри сыымайдаан кэрийдим, көрдүм. Сэрэйбитим курдук, оҥолох-чоҥолох алаастар куурдулар-хаттылар. Ардах түһэрин кэтэһэн, бириэмэни куоттардыбыт. Миэстэттэн 1300 тонна оту булуохпутун сөп, онуоха урукку өттүгэр элбэх оту биэрэр Кыыс Хаҥабыт быйыл үүммэтэ. Аны арыыга баар сирбитин суоттулар ыллылар. Онон оттуурга ыарахан балаһыанньа үөскээтэ. Тыа хаһаайыстыбатын управлениетыгар атын сиртэн 350 тонна оту атыылаһарга сайаапка түһэрбиппит. Биһиги эмиэ улуус иһигэр оттуурга икки мобильнай биригээдэни тэрийдибит”.
Суотту нэһилиэгин баһылыга Василий Иванов: “Күн-дьыл, айылҕа барыбытыгар биир тэҥник дьайар быһыылаах. От ыйын былаһын тухары ардах диэни көрбөтүбүт. Хата, аһыҥа улаханнык түспэтэ, онон биир үчүгэйдээх курдукпут. Быраабыла быһыытынан, кураан дьылга аһыҥа аргыстаах буолуохтаах этэ. Ол – суох. Оттуур ходуһалар үрдүк сирдэрэ курааннаата, бэттиэмэ кырыстаах алаастар үүнүүлэрэ ханнык эмэ. Арыыларбыт үүнүүлэрэ эрэ киһини астыннарар эрээри, билигин оттуу киирэрбитигэр суол суоҕа ыарахаттары үөскэтэр. Уу түстэҕинэ, үс улахан арыыга киириэхпит. Отчуттары арыыга киллэрэргэ Жатайтан 10-наах баржаны кэпсэппиппит, нэдиэлэ кэриҥинэн кэлэрин кэтэһэбит. Отчуттарбытыгар чэпчэки сыаналаах ГСМ-ы киилэтин 35-тии солкуобайга кэпсэтэн атыылаттардыбыт. Өрүспүтүгэр 4 миэтэрэ үрдүктээх уу кэлиэ диэн күнү-дьылы билгэлээччилэр куттууллар. Миэстэттэн төһө оту булунуохпутун сөбүн ааҕынан көрдүбүт. Ол быһыытынан “Лена” тэрээһиннээх хаһаайыстыбатыгар 600 тонна от тиийбэт курдук. Өрүскэ техника кыайан киирбэт икки арыы баар, үүнүүлэрэ үчүгэй. Онуоха улууска эдэр ыччаттан сүүмэрдээн мобильнай биригээдэни тэрийиэххэ баара”, – диэн эттэ.
Киэҥ сирдээх-уоттаах Найахы нэһилиэгин баһылыга Петр Сивцев быйылгы дьылга 1800 тонна оту бэлэмниэхтээҕин иһитиннэрдэ. Онуоха эмиэ улахан алаастара курааннааннар, от үүнүүтэ мөлтөҕүн, ол үрдүнэн тэрээһиннээх хаһаайыстыба былааннаах отун булунуон сөбүн, кэтэх отчуттар ходуһаларыгар саҥа киирбиттэрин билиһиннэрдэ.
Оттон Бээрийэ нэһилиэгин баһылыга Петр Васильев быйыл миэстэҕэ 939 тоннаны оттуон сөбүн эттэ. Түүлээх баһаара оттуур ходуһаларыгар кэлбит.
Өлтөх нэһилиэгин баһылыга Николай Сивцев окко киириэх иннинэ отчуттары кытары кэпсэтэн санааларын истэн, миэстэттэн төһө оту бэлэмниэххэ сөбүн чуолкайдаспытын иһитиннэрдэ. Ол түмүгүнэн: “Алаас сирдэрдээх Өлтөх нэһилиэгэр от үүнүүтэ быстар мөлтөх. Миэстэҕэ 1500 тонна оту бэлэмниэхпитин сөп. Иитэр сүөһүбүтүгэр, сылгыбытыгар 1800 тонна оту буллахпытына, сыл тахсабыт. Тиийбэт 300 тоннаны булунарга үп-харчы наада. Оннук харчы тыа сиригэр суох. Улуус иһигэр кыттыгас мобильнай биригээдэни тэрийиэххэ. Быйыл сылгы олоччу аһылыкка киирэрэ буолуо. Билигин миэстэҕэ оттооһун күүскэ бара турар, дьон ыарахан дьыл кэлбитин өйдөөн, бэйэлэриттэн тутулуктааҕы барытын оҥорорго бэлэмнэр”, – диэн кэпсээтэ.
Улуус дьаһалтатын баһылыгын бастакы солбуйааччы Сергей Бурнашев, оннооҕор былырыын арыый үүнүүлээх сылга, Суотту, Найахы, Бээрийэ курдук нэһилиэктэр кыстыгы ыараханнык туораабыттарын санатта. Улуус дьаһалтата былырыын тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыыга 11 мөлүйүөн солкуобайы көрбүтэ, ити үптэн 2 мөлүйүөнэ сир үлэтигэр туһаныллыбыта этилиннэ.
От быйылгы хампаанньатыгар Өлтөх нэһилиэгин отчуттара атырдьах ыйын 1 күнүттэн “көҥүл хотууру” көҥүллүүрү туруорустулар.
Онон уус алданнар былааны толорууга буолбакка, сыл тахсар оту булунарга туруннулар.